Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2009

Εθισμός στο internet: Πότε η κατάσταση θεωρείται ότι ξεφεύγει;

Είχα την τύχη χθες να παρακολουθήσω κατ'ιδίαν μια διάλεξη του ψυχίατρου Γ. Φλώρου, μέλους του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, σχετικά με το άκρως επίκαιρο θέμα του εθισμού στο internet. Ψυχολογικές διαστάσεις του φαινομένου οι οποίες δεν είχαν καν περάσει απο το μυαλό μου ούτε ως ψυχολόγος ούτε ως χρήστης του internet, παρουσιάστηκαν με σαφή και κατατοπιστικό τρόπο. Η συγκεκριμένη διάλεξη με έβαλε σε σκέψεις στο κατα πόσο το internet μπορεί να λειτουργήσει ως μορφή εθισμού, ξεφεύγοντας απο όλα τα οφέλη που μπορεί να παράσχει η ορθή και συνειδητοποιημένη χρήση του. Αποφάσισα λοιπόν να παραθέσω εδώ κάποιες πληροφορίες που βρήκα στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Μελέτης της διαταραχής αυτής (http://www.hasiad.gr) καθώς και ένα βιντεάκι-documentary που παρουσιάζει παραστατικά πτυχές του φαινομένου..

Στη σημερινή εποχή που οι νέες Τεχνολογίες εισβάλλουν στην ανθρώπινη καθημερινότητα, προσελκύοντας ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στη χρήση τους, η επίδρασή τους δεν θα πρέπει να θεωρείται αμελητέα. Ο εθισμός στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και η εξάρτηση από το Διαδίκτυο, αποτελεί ένα φαινόμενο της τελευταίας δεκαετίας, που ολοένα εξαπλώνεται. Η επικράτηση του εθισμού στο διαδίκτυο σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται μεταξύ 5-10%.

Στην Ελλάδα ο εθισμός στο διαδίκτυο στο 8.2% των εφήβων χρηστών του διαδικτύου. Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, οι ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι φοιτητές, οι έφηβοι αλλά και μικρότερα σε ηλικία παιδιά. Τα χαρακτηριστικά του εθισμού στο διαδίκτυο είναι η αναγωγή του διαδικτύου ως η σημαντικότερη δραστηριότητα της καθημερινότητας, η ανάγκη αυξήσης της χρήσης προκειμένου αυτό να προσφέρει ικανοποίηση, η αποτυχία ελέγχου της χρήσης, τα αισθήματα ανησυχίας όταν διακόπτεται η χρήση του διαδικτύου, η απόσυρση από τις κοινωνικές υποχρεώσεις και τέλος η χρήση του διαδικτύου ως μέσο ανακούφισης από μία στενάχωρη διάθεση.

Τι είναι ο εθισμός στο διαδίκτυο;
O ‘εθισμός στο Διαδίκτυο’ είναι ένας ευρύς όρος, ο οποίος καλύπτει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών και προβλημάτων ελέγχου των παρορμήσεων, σχετιζόμενες με τη χρήση του διαδικτύου. Το κοινό στοιχείο είναι ότι η συμπεριφορά του ατόμου διαταράσσει τη καθημερινότητα του και είναι ψυχοπιεστικός παράγοντας για το περιβάλλον του. Μπορούμε να πούμε με απλά λόγια ότι αναφέρεται στη περίπτωση όπου το διαδίκτυο αποκτά μεγαλύτερη σημασία και προτεραιότητα στη ζωή μας από τους φίλους, την οικογένεια και την εργασία μας, κυριαρχεί στη καθημερινότητα μας και είναι ένα στοιχείο της που δεν θέλουμε να αποχωριστούμε.

Σε τι μπορεί να εθιστεί κάποιος στο διαδίκτυο;
Οι παθολογικές συμπεριφορές που παρατηρούμε συνήθως είναι

* Εθισμός στο διαδικτυακό σεξ: καταναγκαστική χρήση ιστοσελίδων που απευθύνονται σε ενήλικες για διαδικτυακό σεξ (cybersex) και διαδικτυακό πορνογραφικό υλικό (cyber porn).
* Εθισμός στις διαδικτυακές σχέσεις: Υπερβολική ανάμειξη σε διαδικτυακές διαπροσωπικές σχέσεις.
* Καθαροί καταναγκασμοί: Έμμονή στο τζόγο, στις αγορές ή στις συναλλαγές ημέρας.
* Υπερβολική αναζήτηση πληροφοριών: καταναγκαστική περιήγηση (σερφάρισμα) στο διαδίκτυο ή καταναγκαστικές αναζητήσεις σε βάσεις δεδομένων.
* Εθισμός σε συγκεκριμένη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών που επεκτείνεται στο διαδίκτυο: Εμμονή στα ηλεκτρονικά παιχνίδια (Call of Duty, Counterstrike, World of Warcraft κλπ.), κακοποίηση άλλων και μέσω διαδικτύου (cyberbullying)

Πως μπορώ να ξέρω εάν είμαι εθισμένος στο Διαδίκτυο ή όχι;
Η εξάρτηση δεν ορίζεται από μία συγκεκριμένη συμπεριφορά. Τα προβλήματα στη καθημερινότητα εμφανίζονται όταν η χρήση του Διαδικτύου γίνεται καταναγκαστική, το να είσαι συνδεδεμένος είναι κάτι που σκέφτεσαι όλη μέρα, κρύβεις ή λες ψέματα για το πόσο πραγματικά χρησιμοποιείς το διαδίκτυο (ή για ποιο λόγο). Αν ο τρόπος που χρησιμοποιείς το διαδίκτυο προκαλεί προβλήματα στη ζωή σου, είτε στην επίδοση στη δουλειά σου (ή στο σχολείο), είτε στο πως σε βλέπουν στις σχέσεις σου οι αγαπημένοι σου, τότε ίσως έχεις πρόβλημα. Ο χρόνος που συνολικά ξοδεύεις στο διαδίκτυο δεν είναι από μόνος σου σημαντικός σαν μέτρο, μπορεί όμως το διαδίκτυο να είναι πλέον να το χρησιμοποιείς για να αισθανθείς καλύτερα ή να έχει γίνει ο χρόνος της ημέρας που είναι ο σημαντικότερος για εσένα

Γιατί κάποιος εθίζεται στο διαδίκτυο;
Η βιολογία του εθισμού έχει κεντρικό ρόλο στους χημικούς εθισμούς όπου μία χημική ουσία, την οποία καταχράται ο εθισμένος, σταδιακά αναλαμβάνει βασικό ρόλο στη χημεία του εγκεφάλου. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα στους μη χημικούς εθισμούς, όπως είναι π.χ το παθολογικό τυχερό παιχνίδι. Ο εθισμός του διαδικτύου εντάσσεται στη κατηγορία των τεχνολογικών εθισμών. Οι τεχνολογικοί εθισμοί ορίζονται ως μη χημικοί ή συμπεριφορικοί εθισμοί που συμπεριλαμβάνουν την αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής. Μπορεί να είναι είτε παθητικοί (π.χ. τηλεόραση) είτε ενεργητικοί (π.χ. ηλεκτρονικά παιχνίδια) και συνήθως περιέχουν χαρακτηριστικά παρακίνησης και ενίσχυσης, τα οποία μπορεί να συμβάλλουν στην ενθάρρυνση εθιστικών τάσεων.

Οι παραλληλισμοί με τη χρήση χημικών ουσιών υπάρχουν, ο εθισμένος στις χημικές ουσίες αναζητά τη δόση του και ο εθισμένος στο διαδίκτυο αναζητά τη κατάδυση στο κυβερνοχώρο ώστε να αισθάνονται ‘φυσιολογικά’ – ο ορισμός του ‘φυσιολογικού’ όμως έχει επεκταθεί και περιλαμβάνει την αίσθηση της τεχνητής ευεξίας. Όπως και ο εθισμένος στις χημικές ουσίες, ο τεχνολογικά εθισμένος δεν μπορεί να ελέγξει από μόνος του το πάθος του. Επιλέγει την άμεση ικανοποίηση του πάθους του έναντι άλλων μακροπρόθεσμων στόχων όμως σταδιακά χρειάζεται όλο και περισσότερη ενασχόληση ώστε να αισθανθεί το ίδιο επίπεδο ικανοποίησης.

Είναι συχνός ο εθισμός στο διαδίκτυο;
Δεν υπάρχουν εκτεταμένες επιδημιολογικές μελέτες για το φαινόμενο. Υπολογίζεται στο 5-10% του πληθυσμού των χρηστών του Διαδικτύου.

Υπάρχουν πολλά είδη εθισμού στο Διαδίκτυο;
Πολλοί χρήστες μπορεί να εθίζονται σε διαφορετικές χρήσεις του διαδικτύου. Οι συχνότερες μορφές εθισμού είναι σε διαδικτυακό σεξ (cybersex) και θέαση διαδικτυακού πορνογραφικού υλικού (cyberporn). Η σεξουαλική ψυχαναγκαστικότητα που βρίσκει έκφραση μέσω του διαδικτύου αλλά και η αναζήτηση περιστασιακού ερωτικού συντρόφου διαδικτυακά αποτελεί ένα πρόβλημα του οποίου η κορυφή μόνο διακρίνεται σε πιπεράτα άρθρα σε lifestyle έντυπα. Η επέκταση των σεξουαλικών διαστροφών μέσω του διαδικτύου (παιδοφιλία, παραφιλίες, σεξουαλική παρενέχλοση) συνιστά Εφαρμογές όπως τα chat rooms και το instant messaging μπορεί να αποκτήσουν επίσης καταναγκαστικά στοιχεία. Ο εθισμός στο παθολογικό τυχερό παιχνίδι μέσω του διαδικτύου είναι ένα διπλό πρόβλημα. Ιδιαίτερο σημείο καταλαμβάνει ο εθισμός στο διαδικτυακό παιχνίδι, ιδιαίτερα συχνό πρόβλημα στον μαθητικό, εφηβικό και φοιτητικό πληθυσμό. Πολύ συχνά η πρώτη γνωριμία του ατόμου με τον υπολογιστή γίνεται μέσω του ηλεκτρονικού παιχνιδιού όπως και η πρώτη γνωριμία με το διαδίκτυο μέσω του διαδικτυακού παιχνιδιού.

Στη Ελλάδα έχουν ήδη δημιουργηθεί κάποιες δομές για την αντιμετώπιση του Εθισμού στο Διαδίκτυο (τις οποίες παραθέτω στη συνέχεια), αν και η δράση στο χώρο αυτό βρίσκεται ακόμα σε νηπιακό στάδιο:

- Μονάδα απεξάρτησης 18 Άνω - Tμήμα Παθολογικής Χρήσης Διαδικτύου, Βουρνάζου 37-Αμπελόκηποι
- Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β' Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παράρτημα του Νοσοκομείου Παίδων «Π & Α. Κυριακού», Μεσογείων 24, 6ος όροφος («Πτέρυγα Ελένης Δαλακούρα»)
- Ειδικό Tακτικό Ψυχιατρικό Ιατρείο Παιδιών και Εφήβων για την αντιμετώπιση του εθισμού στους Η/Υ και το Διαδίκτυο (Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης)
Tηλέφωνο επικοινωνίας 2310 892417

Θα κλείσω με ένα βιντεάκι που "ξέθαψα" στο YouTube, που αφορά τον εθισμό στα ηλεκτρονικά παιχνίδια του διαδικτύου, το οποίο θεωρώ ότι αξίζει πραγματικά να το δεί κανείς, λόγω του ότι δίνει φωνή στους ίδιους τους χρήστες να μιλήσουν για το πρόβλημά τους...

1 σχόλιο:

  1. Woah megalo keimenaki!!! Kai twra katalaba gt me afora an kai den vlepw to na paizeis counter 2-3 wres tin imera thewreite addicting :P Mallon eimai ena paidaki pou den exei megalwsei akoma alla oso thelw kai oso mou aresei tha paizw. Eimai lathos eimai swstos tha deiksei o xronos kai i teliki mou gnwmi epi tou thematos me to perasma tou xronou...Thx gia info kai pisteyw oti ligo poly oloi eimaste ethismenoi. Filiaaa

    ΑπάντησηΔιαγραφή